اخرین آپدیت در آبان 25, 1404 توسط حمید رضا گیلانی
رشت – تازه‌ترین آمارها از استان گیلان نشان می‌دهد که صید ماهیان استخوانی در این خطه شمال کشور، با رشدی چشمگیر به بیش از هفت هزار تن رسیده است. این افزایش قابل توجه، که معادل ۴۰ درصد رشد نسبت به سه سال گذشته است، نه تنها امید را به جامعه صیادی بازگردانده، بلکه حاصل برنامه‌های منسجم و علمی اداره کل شیلات گیلان در بازسازی ذخایر، تکثیر و رهاسازی هدفمند بچه‌ماهی‌ها در رودخانه‌های استان است. این دستاورد، گیلان را به عنوان پیشتاز در احیای ذخایر آبزی کشور معرفی می‌کند.
روند صعودی صید ماهیان استخوانی در گیلان؛ آمارهای رسمی چه می‌گویند؟
در سال‌های اخیر، برخی نگرانی‌ها در خصوص کاهش ذخایر ماهیان استخوانی دریای خزر، به‌ویژه ماهی سفید که نماد صنعت شیلات گیلان و یکی از مهم‌ترین گونه‌های اقتصادی است، مطرح شده بود. اما کوروش خلیلی، مدیرکل شیلات گیلان، این نگرانی‌ها را بی‌اساس خوانده و بر اساس داده‌های رسمی، بر روند صعودی و رو به بهبود وضعیت ذخایر تاکید می‌کند. آمارها گویای آن است که مجموع صید ماهیان استخوانی استان از کمتر از ۵ هزار تن در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۷ هزار تن در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است.
این رشد بی‌سابقه، نه تصادفی است و نه ناشی از فشار صید، بلکه پیامد مستقیم برنامه‌ریزی دقیق و اجرای طرح‌های بازسازی، تکثیر مصنوعی و رهاسازی هدفمند است. مدیرکل شیلات گیلان تصریح می‌کند که با ارتقای سه مرکز فعال بازسازی و اجرای برنامه‌های دقیق برای افزایش کیفیت بچه‌ماهی‌های تولیدی، ذخایر تثبیت شده‌اند. او همچنین با اشاره به الگوی زیستی ماهی سفید، توضیح می‌دهد که بیشترین صید این گونه در اواخر اسفند و فروردین ماه، زمانی که ماهی‌ها برای زادآوری به رودخانه‌ها و نواحی ساحلی نزدیک می‌شوند، طبیعی است و نباید به اشتباه، نشانه کاهش ذخایر تلقی شود.
تغییر رویکرد شیلات گیلان در احیای ذخایر ماهیان استخوانی: از تک‌منبعی تا تنوع ژنتیکی
تحولات اساسی در رویکرد شیلات گیلان طی سه سال گذشته، مسیر بازسازی ذخایر ماهیان استخوانی را متحول کرده است. پیش از این، چرخه مولدگیری و تکثیر ماهی سفید عمدتاً از رودخانه سفیدرود انجام می‌شد که این امر پتانسیل کاهش تنوع ژنتیکی و زیستگاهی را در پی داشت. اما اکنون، با همکاری مؤثر بسیج سازندگی، امکان مولدگیری در چهار رودخانه جدید نیز فراهم شده و تعداد رودخانه‌های فعال در چرخه تکثیر به پنج رودخانه افزایش یافته است. این اقدام حیاتی، به حفظ اصالت ژنتیکی جمعیت‌های بومی ماهی سفید در مناطق مختلف گیلان، از جمله خشک‌رود و رودخانه‌های شرق و غرب استان کمک شایانی می‌کند.
همچنین، دو مرکز اصلی بازسازی، شامل مرکز شهید انصاری رشت و مرکز بازسازی ذخایر ماهیان دریایی سیاهکل، طی برنامه‌ریزی جدید به استخرهای اختصاصی چهار هکتاری مجهز شده‌اند. این استخرها برای تفکیک جمعیت‌های مولد ضروری بوده و امکان تکثیر مولدین هر رودخانه در استخر اختصاصی خود و سپس رهاسازی بچه‌ماهی‌های حاصل در مصب همان رودخانه را فراهم می‌آورد. این مدل، یکی از دقیق‌ترین و استانداردترین شیوه‌های بازسازی ذخایر آبزی در سطح جهانی محسوب می‌شود.
رکورد تاریخی رهاسازی بچه‌ماهی و چالش‌های پیش روی صید ماهیان استخوانی
مدیرکل شیلات گیلان از ثبت یک رکورد تاریخی در رهاسازی بچه‌ماهی سفید خبر داد. تنها در خشک‌رود و از طریق مرکز سیاهکل، بیش از ۱۵ میلیون بچه‌ماهی سفید رهاسازی شده است که این رقم در تاریخ بازسازی ذخایر ماهی سفید در گیلان بی‌سابقه است. این موفقیت نتیجه مستقیم برنامه‌ریزی صحیح، افزایش ظرفیت مولدگیری و تقویت مراکز بازسازی است که نوید پایداری بلندمدت در ذخایر را می‌دهد.
با این حال، این دستاوردهای ارزشمند با تهدیدات جدی نیز مواجه هستند که پایداری صید ماهیان استخوانی را به خطر می‌اندازند:
صید غیرمجاز: استفاده از تورهای نایلونی با چشمه‌های بسیار ریز که فرصت فرار را از بچه‌ماهی‌ها و حتی مولدها سلب می‌کند.
برداشت غیرقانونی: تصور نادرست برخی افراد مبنی بر «انفال» بودن دریا و حق برداشت آزادانه از منابع آن، که منجر به صید خارج از قانون شده و معیشت هزاران صیاد مجاز را به خطر می‌اندازد.
افق روشن پایداری صید ماهیان استخوانی گیلان؛ نقش زنان و جوانان در توسعه شیلات
چنانچه روند توسعه مولدگیری، تفکیک جمعیتی، رهاسازی هدفمند و افزایش وزن بچه‌ماهی‌ها تداوم یابد، گیلان به سمت پایداری بلندمدت ذخایر ماهی سفید و سایر ماهیان استخوانی گام برخواهد داشت. این مسیر علمی و ساختارمند، آینده‌ای روشن را برای معیشت صیادان و سلامت محیط زیست ترسیم می‌کند.
برای تضمین موفقیت و پایداری این اقدامات در آینده، سه شرط حیاتی وجود دارد:
- مقابله مؤثرتر و قاطعانه با صید غیرقانونی.
- توسعه بیشتر رودخانه‌های مولدگیری و تقویت تنوع ژنتیکی.
- تداوم حمایت‌های ساختاری و اجتماعی از برنامه‌های شیلاتی.
در کنار این تحولات، شیلات گیلان توجه ویژه‌ای به توسعه مشارکت زنان و جوانان در صنعت شیلات و صید سنتی دارد. در حوزه مشاغل خانگی، تسهیلات لازم برای این گروه فراهم شده است. زنان آبزی‌پرور گیلان با افتخار در حوزه‌های مختلفی چون پرورش ماهیان زینتی، ماهیان سردآبی، گرمابی و خاویاری فعالیت می‌کنند و بخش مهمی از نیروی تولید در صنایع شیلاتی استان را تشکیل می‌دهند. این رویکرد جامع، علاوه بر افزایش تولید و حفاظت از ذخایر، به توانمندسازی جوامع محلی نیز کمک می‌کند.
مطالب مرتبط
- تاکید مدیرعامل بانک مسکن بر جایگاه بی‌همتای رسانه‌ها در ترویج امید و شفافیت اجتماعی
- اجرای دو طرح ملی در گیلان مسیر اشتغال فارغ‌التحصیلان را هموار می‌کند
- ضعف نظارت بر نهاده‌های دامی تهدیدی برای تأمین کالاهای اساسی
- تاکید مدیرعامل بانک مسکن بر جایگاه بی‌همتای رسانه‌ها در ترویج امید و شفافیت اجتماعی
من حمید رضا گیلانی هستم . عاشق گیلان و عاشق خبر . بیش از 19 سال سابقه کار خبرنگاری دارم .