اخرین آپدیت در مهر 27, 1404 توسط حمید رضا گیلانی
جنگ روایت‌ها؛ میدان تازه قدرت
در دنیای امروز، روایت‌گری جنگ به یکی از مهم‌ترین ابزارهای قدرت نرم تبدیل شده است. پیروزی در عرصه ذهنی و فکری دیگر نه با سلاح‌های سنگین، بلکه با توانایی ساخت و تثبیت روایت‌ها رقم می‌خورد. هدف اصلی جریان‌های معارض، تحریف تاریخ، تضعیف روحیه ملی و بی‌اعتبار کردن سرمایه‌های اجتماعی است؛ اقدامی که با بهره‌گیری از رسانه‌های جهانی و تکنیک‌های جنگ شناختی دنبال می‌شود.
تحریف آگاهانه و ناآگاهانه
تحریف در روایت جنگ می‌تواند به شکل‌های مختلف رخ دهد:
- تحریف آگاهانه: تولید روایت‌های ساختگی، بزرگ‌نمایی ضعف‌ها و انکار نقاط قوت برای تغییر ادراک عمومی.
- تحریف ناآگاهانه: روایت‌های ناقص، جابه‌جا یا همراه با غلو که به دلیل فراموشی یا مصلحت‌اندیشی ایجاد می‌شوند.
این تحریف‌ها، چه عمدی و چه سهوی، در نهایت به تضعیف حافظه تاریخی و کاهش اعتماد عمومی منجر می‌شوند.
رسانه‌ها و فرماندهی جنگ شناختی
امروز رسانه‌های بین‌المللی مانند CNN و BBC نقش محوری در جنگ روایت‌ها ایفا می‌کنند. آن‌ها با دستور کار خبری مشخص، روایت‌های مطلوب خود را تولید و در قالب خبر، تحلیل، مستند و حتی محصولات فرهنگی مانند موسیقی و انیمیشن منتشر می‌کنند. این شبکه‌ها عملاً به «غول‌های روایت‌ساز» تبدیل شده‌اند که افکار عمومی جهانی را هدایت می‌کنند.
ضرورت توجه به خرده‌روایت‌ها
یکی از چالش‌های روایت‌گری در ایران، تمرکز بیش از حد بر روایت‌های کلان و غفلت از خرده‌روایت‌های مردمی است. میلیون‌ها رزمنده، خانواده‌ها و همراهان آنان خاطرات ارزشمندی از دوران دفاع مقدس دارند که می‌تواند به گنجینه‌ای ملی برای تقویت سرمایه اجتماعی تبدیل شود. با این حال، نبود همبستگی میان روایت‌های خرد و کلان، مانع از شکل‌گیری تصویری جامع و اثرگذار شده است.
راهکارهای مقابله با تحریف
کارشناسان معتقدند برای مقابله با جنگ شناختی و تحریف روایت‌ها باید:
- باور عمومی نسبت به وجود جنگ روایت‌ها تقویت شود.
- مراکز رصد و پایش تحریف‌ها ایجاد و فعال شوند.
- تولید روایت‌های مستند و معیار با سناریوی مشخص در دستور کار قرار گیرد.
- محتوای تبیینی متناسب با رسانه‌های نوین و مخاطبان متنوع تولید شود.
جمع‌بندی
روایت‌گری جنگ امروز نه‌تنها یک وظیفه فرهنگی، بلکه یک ضرورت راهبردی است. در شرایطی که دشمن با بهره‌گیری از رسانه‌های قدرتمند به دنبال تحریف تاریخ و تضعیف امید اجتماعی است، تولید روایت‌های دقیق، مستند و اثرگذار می‌تواند به سلاحی کارآمد در نبرد نرم تبدیل شود. آینده این میدان به دست کسانی خواهد بود که بهترین روایت را بسازند و آن را در ذهن جامعه تثبیت کنند.
من حمید رضا گیلانی هستم . عاشق گیلان و عاشق خبر . بیش از 19 سال سابقه کار خبرنگاری دارم .
