با آغاز موج گرمای تابستانی و افزایش دمای هوا در بسیاری از مناطق کشور، متخصصان طب اورژانس نسبت به خطرات جدی گرمازدگی هشدار می‌دهند. طبق اعلام دکتر سیدرضا حبیب‌زاده، در صورتی که دمای هوا برای سه روز متوالی از ۳۲ درجه سانتی‌گراد فراتر رود، این وضعیت به‌عنوان موج گرما شناخته می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز بروز علائم گرمازدگی شود؛ وضعیتی که در صورت عدم درمان به‌موقع، حتی ممکن است منجر به مرگ شود.
علائم هشداردهنده گرمازدگی را بشناسید
گرمازدگی ممکن است به‌صورت ناگهانی یا تدریجی، به‌ویژه در حین فعالیت‌های بدنی شدید یا طولانی‌مدت، بروز کند. از جمله نشانه‌های اولیه آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریق شدید و پوست مرطوب و مورمور شده
- ضعف، سرگیجه و خستگی مفرط
- نبض سریع و ضعیف
- افت فشار خون هنگام ایستادن
- گرفتگی عضلات، تهوع و سردرد
- دمای بدن بین ۳۲ تا ۳۶ درجه سانتی‌گراد
در صورت ادامه یافتن گرما و اختلال در عملکرد طبیعی بدن، احتمال بروز عوارض شدیدتری مانند تشنج، آریتمی قلبی و آسیب به اندام‌های حیاتی نظیر مغز، کلیه، کبد و قلب وجود دارد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
هر فردی ممکن است دچار گرمازدگی شود، اما برخی گروه‌ها آسیب‌پذیرترند:
- نوزادان و کودکان زیر ۴ سال
- سالمندان بالای ۶۵ سال
- افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای
- مصرف‌کنندگان داروهای خاص مانند داروهای قلبی، ضدافسردگی، ضدآلرژی یا مواد محرک مانند کوکائین و آمفتامین
همچنین، چاقی، تغییر ناگهانی آب‌وهوا، سفر به مناطق گرمسیری یا شرکت در مراسم‌هایی مانند حج، بدون فرصت تطابق با گرما، می‌تواند خطر گرمازدگی را افزایش دهد.
نقش رطوبت و لباس در تشدید گرمازدگی
رطوبت بالا مانع تبخیر مؤثر عرق از سطح پوست می‌شود و در نتیجه، بدن نمی‌تواند به‌خوبی خنک شود. پوشیدن لباس‌های تنگ یا غیرقابل‌تنفس نیز این مشکل را تشدید می‌کند. در چنین شرایطی، مکانیسم‌های طبیعی بدن برای دفع گرما، مانند تعریق و گشاد شدن عروق پوستی، کارایی خود را از دست می‌دهند.
مرکز کنترل دمای بدن در مغز (هیپوتالاموس) در شرایط عادی با تحریک غدد عرق، به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. اما در صورت اختلال در این فرآیند، دمای بدن ممکن است به سرعت افزایش یابد و به گرماگرفتگی منجر شود؛ وضعیتی خطرناک که با دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد همراه است و می‌تواند آسیب دائمی به مغز و سایر اندام‌ها وارد کند.
راهکارهای پیشگیری از گرمازدگی
برای کاهش خطر گرمازدگی، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- پوشیدن لباس‌های نخی، سبک و گشاد
- استفاده از کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب
- نوشیدن مایعات فراوان و پرهیز از نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- اجتناب از حضور در خودروهای پارک‌شده زیر آفتاب
- انجام فعالیت‌های بدنی در ساعات خنک‌تر روز
- مشورت با پزشک درباره مصرف داروهای خاص
- دادن زمان کافی به بدن برای تطابق با گرما
در صورت مشاهده علائم گرمازدگی، فرد باید فوراً به محیط خنک منتقل شده، آب بنوشد و در صورت وخامت حال، به مراکز درمانی مراجعه کند.
جمع‌بندی
گرمازدگی یک تهدید جدی برای سلامت عمومی در روزهای گرم سال است. آگاهی از علائم، شناسایی گروه‌های پرخطر و رعایت اقدامات پیشگیرانه می‌تواند از بروز عوارض شدید جلوگیری کند. با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش دمای هوا، توجه به این نکات برای حفظ سلامت فردی و اجتماعی ضروری است.
